Teknolojik terimlerin hayatımıza girmesi ve küreselleşme ile günlük hayatta (özellikle iş yerlerinde) giderek daha çok İngilizce kelimeler ve kalıplar kullanmaya başladık. Hayatımız değiştikçe dilin de etkilenmesi doğal ama bu sadece dilimize İngilizce sözcükler girmesiyle sınırlı da kalmıyor. Bazen dilin kendi yapısında olmayan yeni kalıplar da kullanıyoruz (yapıyor olacağım), hatta biraz daha ileri gidiyor ve Türkçesi olan sözcüklerin yerine İngilizcesini kullanıyoruz (share etmek-paylaşmak). Dilimize gittikçe daha çok yerleşen bu sözler, bazılarımız tarafından adeta otomatik bir şekilde kullanılsa da dilimizdeki bu değişiklikler son zamanlarda sıklıkla gündeme de geliyor. Peki bu değişimin sebepleri ve etkileri neler?
Dillerdeki Değişimlerin Sebepleri ve Etkileri
Bazı uzmanlar, aslında bu değişimin temelinde küreselleşmenin etkilerine dikkat çekiyor ve yalnızca Türkçe’nin değil, dünyada pek çok dilin benzer bir değişim yaşadığına dikkat çekiyor. Yine de ülkemizde konuyu dilin yaşadığı güncel sorunların organik olarak değişmesinden öte Türkçe’ye olan duyarsızlık ve başka dil ve kültürlere özenme olarak değerlendirenler de var.
Bazı dilbilimciler dillerdeki değişmelerin evrensel olarak insanlar tarafından genellikle hoş karşılanmadığını ve “bozulma” olarak değerlendirdiklerini gösteriyor. Kaynaklar dilde “bozulma” kavramının 19. yüzyıl başlarında Almanya’da gelişen bir dil bilim yönteminin temellerini oluşturduğunu belirtiyor. Bu yöntem zamanla gelişerek şu anki tarihsel-karşılaştırmalı dil bilimi halini alıyor ve buna bağlı kalan bazı uzmanlar dilin daha değişmez bir yapı ve kurallar bütünü olması gerektiğini savunuyor.
Bununla beraber, 20. yüzyılda ortaya çıkan bir diğer bilim alanı olan dil sosyolojisine ve özellikle son yıllarda sayısı giderek artan “çok dillilik araştırmalarına” göre dil değişken bir sistem ve bir dilin kelimelerinin ve yapılarının sadece o dile ait özelliklerinden oluşmasını beklemek gerçekçi değil. Ve özellikle son yıllarda iletişim araçlarının gelişmesi sebebiyle hızı giderek artan “küreselleşme” ile kelime alışverişi de tarihte daha önce görülmemiş bir biçimde hız kazanmış. Tabii başka dillerin değil de daha çok İngilizce’den kelimeler eklenmesini, uzmanlar özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin bilim, kültür ve ekonomi gibi pek çok alanda daha etkili ve üretken olmasına bağlıyor.
Bütün bunları göz önünde bulundurduğumuzda günlük kullandığımız dile İngilizce kökenli sözcükler girmeye devam edecek gibi duruyor. Belki bu yazıyla siz de bazı sözcükleri, Türkçe olmamasına rağmen, ne kadar çok duyduğunuzu ya da kullandığınızı fark edersiniz. Bizim aklımıza gelen bazı örnekler ve karşılıkları şöyle:
Çok Sık Kullanılan İngilizce Kelimeler/Kalıplar ve Türkçe Karşılıkları
- link (bağlantı)
- ok’leşmek (üzerinde anlaşmak, aynı fikirde olmak)
- feedback (geri bildirim)
- 3D (üç boyutlu)
- online (çevrimiçi)
- update etmek (güncellemek)
- app/application (uygulama)
- like’lamak (beğenmek)
- stalk’lamak (gözetlemek, gizlice takip etmek, bilgi toplamak)
- tag’lemek (etiketlemek)
Sizin aklınıza gelen örnekler var mı? Bu tip kullanımlarda bulunuyor musunuz ya da kaçınıyor musunuz?
Kaynak: BBC, dad.boun.edu.tr
