Geçtiğimiz sene ilk defa bir “karadelik” fotoğrafının çekildiğini biliyor muydunuz? Peki bu başarının arkasındaki ekipte bir bilim insanımızın olduğunu?
2019 Nisan ayında Prof. Dr. Feryal Özel’in de dahil olduğu NASA ekibi Powehi adındaki karadeliğin görüntülenmesini sağladı. Aslında bilim insanları 1960’lardan bu yana karadeliklerin farkında ve bugüne kadar hep çevrelerine etkilerine bakıldı. Son yıllarda ilk defa karadeliğin ışığı yuttuğu nokta keşfedildi. NASA’nın yaptığı duyuruya göre ise karadeliğin her şeyi içine çektiği nokta ilk defa doğrudan fotoğraflandı.
Feryal Özel “Olay Ufku Teleskobu” adı verilen bu projeyi ve başarılarını şu şekilde açıklıyor: “Resmini çektiğimiz kara delik bizden 55 milyon ışık yılı uzakta. Yani oradan çıkan ışık bize 55 milyon yıl uzakta… Dolayısıyla tek bir teleskobun çözünürlüğünün bunu çekmesine imkan yok. Dünya çapında bir teleskop gerekli. Tabii böyle bir şey mümkün olamayacağı için biz biraz farklı bir teknikten yararlandık ve teleskopları birbirleriyle 'sohbet' ettirdik… 5 gece boyunca gözlem yaptık ve dünyanın farklı merkezlerinde veriler topladık. Asya, Kuzey Amerika, Hollanda ve Almanya’dan gelen bu veriler toplamda yarım tonluk bir kütle oluşturdu. İnternetin hızı bu verilerin transferine uygun değil. Verileri kasalara koyduk ve kuryeyle taşıdık. Veri modülleri merkezlerde 1'e 1000 oranında küçültülerek bir araya getirildi. Ardından görüntüleme ve analiz algoritmalarından yararlanarak kara delik fotoğrafını konu alan nihai duyuruyu yapabilecek duruma geldik."
Bu başarının büyük bir parçası olan Feryal Özel kimdir?
1996 yılında Columbia Üniversitesi’nde Fizik ve Uygulamalı Matematik eğitimlerini tamamlayan Özel, Harvard Üniversitesi’nde astrofizik üzerine doktora yaptı. 2003 yılında daha önce Albert Einstein, John Nash gibi bilim insanlarının da girdiği “Büyük Fikirler” listesine adını yazdırdı. Bu başarısı ile dünyanın en zeki kadınları arasında gösterilmeye başladı. Yaklaşık 20 senedir NASA ile birlikte karadelik projesinde çalışan ve liderlik yapan Feryal Özel elde ettikleri bu başarının inanılmaz bir deneyim olduğunu ifade ediyor.
Yazımızı Feryal Özel’in ilham veren sözleri ile tamamlayalım: “Soru sormak ve merak etmek önemli. Sadece merak etmekle de olmuyor. İşin temelini öğrenmek, sonra o temeli başka şeylere uygulamak gerekiyor. Çok cesur büyük fikirleriniz olmalı. Bir sonraki sınırın ne olduğuna ilişkin bir fikrinizin olması gerekiyor.”
Kaynak: bilimgenc.tubitak.gov.tr
