Kendinizle ilgili tahminleriniz tutuyor mu? Sınavda ya da bir görüşmede başarısız olacağınıza inandığınızda kötü geçiyor mu? Hayır, kahin değilsiniz :) Kendimiz ve başkalarıyla ilgili beklentilerimiz biz farkında olmasak da davranışlarımızı şekillendirir. Çoğu zaman beklediğimiz sonuçların gerçekleşmesinin nedeni de budur. Psikoloji bilimi buna bir isim veriyor: Kendini gerçekleştiren kehanet (self-fulfilling prophecy).
Kendini Gerçekleştiren Kehanet Nedir?
Kendini gerçekleştiren kehanet, ilk defa sosyolog Robert Merton tarafından tanımlandı. Gündelik bir örnek üzerinden gidecek olursak, uyandığınızda o günün kötü geçeceğine inanırsanız, gün içinde olumlu şeyler yaşansa bile bunları görmezden gelme ihtimaliniz ve olumsuzluklara odaklanıp günü kötü geçirme ihtimaliniz yüksek olur. Merton bu durumu “Olay veya koşulların yanlış değerlendirilmesinden kaynaklanan yeni davranışlar, yanlışın gerçekleşmesine neden olur” şeklinde açıklıyor.
Peki, kendini gerçekleştiren kehanet yalnızca bireysel inançlarımız nedeniyle mi oluyor? Bu soruyu irdeleyen klasik bir psikoloji araştırması var. Robert Rosenthal ve Lenore Jacobsen yaptıkları araştırmada öğrencilerin başarılarını kendi yetenek ve zekalarından bile daha güçlü bir etken buldular: Öğretmenlerinin beklentileri. Bu deneyde öğrenciler rastgele bir şekilde iki gruba bölündü ve bir gruba “zeki öğrenciler” dendi. Bir senenin sonunda öyle olmadıkları halde üstün zekalı kabul edilen öğrencilerin gerçekten diğerlerine kıyasla daha çok geliştikleri ve daha başarılı oldukları görüldü. Araştırmacılara göre; başkalarından belli davranışlar beklenildiğinde, bunların gerçekleşmesi sağlanacak şekilde davranılıyor. Dolayısıyla beklentinin gerçekleşme ihtimali artıyor. Bu yüzden de kendini gerçekleştiren kehanet yalnızca kişinin kendiyle ilgili inançları ile olmuyor, başkalarının hakkımızdaki düşünceleri de benzer bir sonuç oluşturuyor.
Burada dikkatinizi çekmek istediğimiz bir önemli nokta da kendini gerçekleştiren kehanetin yalnızca olumsuz beklentilerde gerçekleşmemesi. Kendiniz ve başkalarıyla ilgili olumlu düşünceleriniz de benzer bir etki yaratarak olumlu sonuçlar elde etmenize yardımcı olabilir. Bu açıdan bakılınca haberler iyi gibi duruyor:) Bir sonraki sınav, sunum, mülakat ya da uğraştığınız her ne varsa, daha olumlu düşünmeyi denemeye ne dersiniz?
Kaynak: https://positivepsychology.com/self-fulfilling-prophecy/
