Bazen size de “sanki daha önce de bu anı yaşamıştım” hissi geliyor mu? Evet, deja vudan bahsediyoruz :)
Bilim insanları her üç kişiden ikisinin deja vu deneyimlemiş olduğunu tahmin ediyor. Deja vu bir şeyi daha önce yaşamadığınızı bilmenize rağmen bir an için o şeyi daha önce yaşadığınızı hissetmenize deniyor. Fransızcada deja vu kelimesi “daha önce gördüm” anlamına geliyor. Kelime, bu hissi karşılaması için ilk defa Fransız filozof Emile Boirac tarafından kullanıldı.
Neden deja vu yaşıyoruz?
Deja vu, belirli koşullarda yaşanmadığı ya da önden anlayabildiğimiz bir sinyali olmadığı için araştırması zor bir konu. Üstelik de sadece bir an için hissedilen bir durum.
Bir grup bilim insanı, deja vunun bir şeyi iki farklı zamanda gördüğümüzde olduğunu öne sürüyor. Burada önemli olan konu ilk gördüğümüzde farkında olmamamız. Beynimiz biz farkında olmasak da etrafımızdakileri algılar ve kaydeder. Bu teoriye göre, deja vu o an yaşadığımız şeyle ilgili farkında olmasak da daha önceden gördüğümüz, algıladığımız bir görüntü olduğunda yaşanır.
Colorado Devlet Üniversitesinde deja vu araştırmacısı ve psikoloji profesörü olan Anne Cleary tarafından yapılan bir araştırma, deja vunun anıları işleme ve anımsama yöntemimizle ilgili olduğunu destekliyor. Çalışması boyunca deja vunun daha önce deneyimlediğiniz ama hatırlamadığınız bir şeye benzeyen bir olaya karşı tepki olarak ortaya çıkabileceğine dair kanıtlar buldu. Hatıraya erişemeseniz bile beyniniz, benzer bir durumda bulunduğunuzu biliyor. Bu da garip bir tanıdıklık hissine neden oluyor.
Bir başka teori ise deja vunun bir zamanlama hatası ya da beynin işlemlemesinde yaşanan küçük bir aksilik sonucu olduğu yönünde. Örneğin, bir sokakta yürüyorsunuz ve bir kafenin önünde geçerken kafeye bakıyorsunuz. Tam o sırada bir mesaj geliyor ve dikkatiniz mesaja gidiyor bu sırada beyniniz kafeyi algılama işini yarım bırakıyor, tam olarak zihninize yerleştiremiyor. Kafanızı geri kaldırıp baktığınızda ise deja vu hissi yaşayabilirsiniz çünkü kafeye dair tam olarak bir bellek oluşturmasanız da zihniniz siz farkında olmadan bir işlemleme yapmış oluyor.
Diğer bir teoriye göreyse deja vu sırasında beyniniz kısa bir “arıza” yaşıyor. Beynin şimdiki olayları takip eden bölümüyle, anıları hatırlayan bölümünün aynı anda aktif olarak karışması sonucu meydana geliyor. Bu tür bir beyin arızası genellikle düzenli bir şekilde meydana gelmiyorsa bir sorun teşkil etmiyor.
Kaynak: healthline.com, discovermagazine.com
