Hayvan hakları günlük hayatımızda sürekli duyduğumuz bir kavram. Ancak tarihsel sürece baktığımızda, hayvan haklarının konuşulur ve yaygın bir hale gelmesinin uzun süreli ve sağlam bir çabanın ürünü olduğunu görüyoruz.
Hayvan hakları; bu gezegeni paylaştığımız diğer türlere yasal ve kamusal saygı kazandırmayı hedefler.
Hapsedilmeme, bedensel yaralanmama özgürlüğü ve hayatlarını istedikleri gibi sürdürme özgürlüğü gibi temel haklara atıfta bulunulur.
Hayvan Hakları Ne Zaman Ortaya Çıktı?
Aslında binlerce yıldır bazı din ve kültürlerin öğretileri hayvanlara karşı şiddet karşıtı bir tutum aldı. Yani bu konu insanlık için yeni bir konu değil.
Ancak toplumsal hareketin oluştuğu ya da yasal bir kazanımın elde edildiği olayları ele almak istedik.
- Jeremy Bentham, hayvan hakları söylemini ilk kez dile getiren filozof olarak kabul edilir. Kitabında; Akıl yürütebilir mi, konuşabilir mi? Ama acı çekebilirler. Kanun neden hassas herhangi bir varlığı korumayı reddediyor? der ve bu kitabı 1789 yılında yazmıştır.
- İlk hayvan zulmü yasası 1635'te kabul edildi ve canlı koyunların yünlerinin yırtılmasını yasakladı.
- 1822'de sığırlara karşı zulmü önlemeyi amaçlayan Martin Yasası çıkarıldı. Yasa,“Humanity Dick” olarak bilinen siyasetçi Richard Martin tarafından İngiltere’de çıkarıldı.
- 1824’te dünyanın ilk hayvan refahı yardım kuruluşu olan Hayvanlara Zulüm Önleme Kraliyet Cemiyeti İngiltere’de kuruldu. Cemiyetin kuruluşu yine Richard Martin’di.
- Hayvan hakları kavramına atıf yapan ilk kitap Henry Stephens Salt’ın Hayvan Hakları (Animals’ Rights: Reasoned in Relation to Social Progress) isimli kitabıdır.
Türkiye’de Hayvan Hakları
Aslında hayvan haklarına yönelik bazı uygulamalar Osmanlı zamanından kalan belgelerde bile mevcut. Yük, binek ve sokak hayvanlarına eziyet edilmemesine yönelik yasaklar belgelerde görülüyor.
1912 yılında ilk hayvan derneği olan ‘Himaye’yi Hayvanat Cemiyet’i kurulmuş ve 1923 yılında ‘Türkiye Hayvanları Koruma Derneği’ olarak çalışmalarına devam etmiştir.
Sonrasında çeşitli dernekler faaliyet göstermeye devam ediyor ve TCK’nın 521 ve 577. maddelerinde hayvanlara kötü muamele edilmesine uygulanacak yaptırımlar yer almıştır.
Ancak Türkiye’de hayvan hakları 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında 2004 yılında düzenleniyor. Kanun tüm hayvanların eşit ve yaşama hakkına sahip olduğunu belirtiyor. Bu kanun ile evcil ve sokak hayvanlarına yönelik farklı düzenlemeler geliyor.
Hayvan hakları konusunda ceza yaptırımı para cezası olarak uygulanıyor.
Gerek ülkemizde gerek dünyada hayvan hakları konusunda önümüzde uzun bir yol olduğu gerçek. Onlara daha iyi koşullar sunabileceğimiz günleri umutla bekliyoruz.
Kaynak: faunalytics.org
