Hepimiz çocukluğumuzdan beri pek çok kez duymuşuzdur; Nobel Barış Ödülü, Nobel Fizik Ödülü… Ancak ne olduğunu tam olarak bilmeyenlerimiz de vardır. Ödül ile ilgili bilgileri çeşitli başlıklar altında sizler için derledik.
Nobel Ödülü Nedir?
Nobel Ödülü, Alfred Nobel’in vasiyeti üzerinde 1900 yılında kurulan Nobel Vakfı’nın insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek için 1901 yılından beri verdiği dünyanın en prestijli ödüllerinden biridir.
Alfred Nobel Kimdir?
İsviçreli Alfred Nobel, dinamiti icat etmesi ile ünlü bir kimyager, sanayici ve mühendistir. Vasiyetinde servetini Nobel Ödülleri’nin başlatılması ve beş farklı alanda ödüller dağıtılması için miras bıraktı.
Nobel Ödülü Hangi Alanlarda Verilir?
Başlangıçta ödüller Fizik, Kimya, Fizyoloji veya Tıp, Edebiyat ve Barış alanlarında verildi. 1968 yılında, ödüllere ‘Ekonomi’ kategorisi de eklendi.
Nobel Ödülü Kimlere Verilir?
Ödülün temel amacı ‘bir önceki sene insanlığa en çok büyük katkıyı sağlayan, insanlığa en çok hizmet eden’ kişileri ödüllendirmektir.
Ödülü Kazananlar Ne Kadar Para Ödülü Alır?
Ödülü kazananlara 3 şey verilir: Nobel madalyası, Nobel diploması ve para ödülü miktarını doğrulayan bir belge. Para ödülü, her sene yeniden belirlenir. 2021 yılında her alanın kazananlarına 10 Milyon İsveç Kronu verilmişti.
Şimdiye Kadar Kaç Kişi Nobel Kazandı?
1901 ve 2021 yılları arasında toplam 609 tane Nobel Ödülü verildi. Nobel ödülünü birden fazla kez alan kişiler de var; bu nedenle ödül, 943 faklı kişi ve 25 farklı kuruluşu şimdiye kadar ödüllendirmiş oldu.
Neden Bazı Yıllar Nobel Ödülü Verilmedi?
Nobel Vakfı, eğer bir önceki seneden incelenen eserler, gerekli kriterleri karşılayamıyorsa vakıf ödül parasını bir sonraki seneye aktarır, bir sonraki sene yine kriterler karşılanmazsa para vakfın fonlarına geçer. Bu nedenle şimdiye kadar 49 Nobel Ödülü sahibini bulamadı. Genellikle 1. ve 2. Dünya Savaşı yılları arasında ödül verilmemiştir.
Kadınlar ve Nobel Ödülü
Nobel Ödülünü alan ilk kadın Marie Curie’dir ve ödülü iki kez kazanan tek kadındır. 1901’den bu yana 58 kadın Nobel Ödülü’nü kazanmıştır.
En genç Nobel Ödülü Kazananı
2004 yılında daha 17 yaşındayken Nobel Barış Ödülünü kazanan Malala Yousafzai tüm kategoriler arasında en genç Nobel kazananıdır.
Birden Fazla Kez Nobel Kazananlar
Uluslararası KızılHaç Komitesi ( ICRC) üç kez Nobel Ödülü ile onurlandırıldı ve kurucu Henry Dunant 1901’de ilk Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.
Linus Pauling, iki ayrı alanda Nobel alan tek kişidir. 1954 Nobel Kimya Ödülü ve 1962 Nobel Barış Ödülü’nün sahibi olmuştur.
Türkiye’ye Nobel Getiren İsimler
Aslında şimdiye kadar Türkiye’den Nobel’e aday gösterilen bilim insanı ve sanatçılar oldu. Örneğin;
Yaşar Kemal ilk kez 1973 yılında olmak üzere farklı zamanlarda Nobel’e aday oldu ancak ödülü alamadı.
Leyla Erbil Türkiye’den Nobel’e aday olan ilk kadın. 2002 senesinde Yaşar Kemal ve İlhan Berk ile Türkiye’den aday gösterildi.
Ayrıca Atakan Peker, Gökhan Hotamışlıgil, Bahri Karaçay gibi Türkiye’den bilim insanları da Nobel adaylarına ismini yazdırdı.
Türkiye’den Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk yazar Orhan Pamuk oldu. Pamuk 2006 yılında ödüle layık görüldü.
Türkiye’den Nobel alan ilk bilim insanı ise Aziz Sancar oldu. Sancar 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü almaya hak kazandı.
Dünya’nın daha iyi bir yer olması için çalışan kurum ve kişileri mükafatlandıran bu ödülü biz de takip ediyoruz. 2021 yılında kimler bu ödüle layık görülmüş öğrenmek isterseniz, 2021 Nobel Ödülleri 2021 Nobel Ödülleri yazımızı okuyabilirsiniz.
Kaynak: nobelprize.org
