Hepimiz bulunduğumuz ortamlarda yaptıkları küçük bir şeyi çok büyük bir başarıymış gibi abartarak anlatan, yetkin olmadıkları konularda kendilerinden emin bir şekilde fikir beyan eden, hatta konuda yetkin kişilere bir şeyler dayatmaya çalışan insanlar görmüşüzdür. Hatta belki belli konularda biz de birilerine böyle hissettirmişizdir.
Peki neden? Neden insanlar yetkin olmadıkları bir konuda kendilerine bu denli güvenir? Aslında bildiğimiz üzere halk arasında buna “cahil cesareti” denir ki doğrudur. Üstelik cahil cesaretinin psikolojide de bir karşılığı var adı: Dunning-Kruger Etkisi.
Peki Dunning-Kruger Etkisi Nedir?
Dunning-Kruger Etkisi, Psikolog David Dunning ve Justin Kruger tarafından Cornell Üniversitesi’nde yayınlanan bir makaleye dayanıyor. Psikologlar katılımcıları dil bilgisi, mizah anlayışı ve mantık gibi konularda test ediyor. Katılımcıların kendi performanslarını değerlendirdiği bu çalışmada, performanslarını en alt çeyrekte belirleyenler aslında ortalamanın çok üstünde çıkıyor.
Bu deney Dunning-Kruger etkisinin temelini oluşturuyor ve David Dunning ve Justin Kruger makalelerinin başlığını: ‘Yetersizler ve Bunun Farkında Değiller’ koyuyor.
Dunning-Kruger Etkisinin Tanımı Nedir?
Dunning-Kruger Etkisi kısaca, kişilerin belirli bir alandaki bilgi ve yetkinliklerini aşırı bir şekilde abarttıkları bilişsel bir eğilim(bilişsel ön yargı)dir.
Kişiler, beceri ve yetenek sahibi olmadıkları bir alanda fikir beyan eder, eyleme geçer ve çevrelerindekileri etkilemeye çalışır çünkü tüm bunları yapmak için kendilerini yeterli görürler.
Bu etkiye göre, konu hakkında daha az yetkin insanlar kendilerini abartma eğilimindeyken, aslında daha bilgili ve yetkin insanlar tam tersi eğilimdedir.
Dunning-Kruger Etkisi Nedenleri Nelerdir?
Üstbiliş eksikliği
Dunning-Kruger etkisinin muhtemel sebeplerinden biri kişinin kendi düşünceleri hakkında düşünme ve analiz etme yeteneği yani ‘üstbiliş’ konusundaki eksikliği ile ilgilidir. Kişiler kendilerini dışarıdan nesnel bir gözle değerlendirmek yerine kısıtlı bir alandan öznel bir bakış açısıyla değerlendirme eğilimde olabilir.
‘Biraz’ bilgi yanıltıcı bir etki doğurabilir
Bir konu hakkında bildiğiniz kısıtlı bir bilgi, konunun sadece küçücük bir kısmı olsa da Dunning-Kruger etkisi ile birleşip sizi konunun uzmanı olduğunuza inandırabilir.
Kişinin beceri eksikliği ve hatalarını analiz edememesi
Dunning-Kruger etkisi ile ilgili bir araştırma gösteriyor ki; kişilerin bu konulardaki eksiklikleri onların hatalarını fark etmelerine engel olabilir.
Dunning-Kruger Etkisi Kimleri Etkiler?
Bu sorunun cevabı maalesef herkes. Tüm yazıda bilgisi ve becerisi eksik, üstelik bu eksikliklerinin farkında dahi olmayan insanlardan bahsettik ancak ‘bilişsel önyargı’nın hepimizi etkileyeceği bir alan mevcut.
Yüksek beceri seviyesine sahip insanların bile yeteneklerini abarttığı araştırmalarda görülmüş.
Yani hepimizin başına gelebilecek bu olay, bir konu ile ilgili küçük bir bilgi edinip kendimizi bu konuda uzman sanmamız ile başlıyor, ancak konu hakkında daha fazla bilgi edindikçe aslında ne kadar az şey bildiğimizi anlıyoruz.
Ne dersiniz, sizce daha önce siz de bu etkinin altında kaldınız mı?
Kaynak: psychologytoday.com verywellmind.com
