‘Bu onun kalbini kırdı, şimdi arkadaşından özür dile’ henüz anaokulu çağındayken bizlere öğretilen ve yetişkinlik sürecinde de benzeri durumlarda kullanmayı devam ettirmemiz beklenen bu cümle. Ancak nedense durum bazılarımız için yetişkinlikte böyle ilerlemiyor. Bu iki kelimeyi bazılarımız için zaman geçtikçe daha da zorlaşıyor.
Hepimiz bu insanlara denk gelmiş belki de onlardan birine dönüşmüşüzdür. Bu insanların özür dilemesi gereken durumlar için bir mazeretleri, haklılık payları yani özür dilemeyi reddetmeleri için bir nedenleri her zaman vardır.
Aslında durum bu iki kelime ile ilgili değil. Örneğin; bu kişiler yolsa yürürken yanlışlıkla çarptıkları birine kolaylıkla ‘özür dilerim’ diyebilirken nedense kalplerini kırdıkları annelerine aynı kelimeleri kullanamazlar.
Aslında bu durum basit bir gurur, savunma ya da isteksizlikten ibaret değil. Altında derin bir psikolojik dinamiği barındırıyor. ‘Özür dilemek’ bu insanların kaçmak istedikleri korkularını ortaya çıkarıyor.
Peki özür dilemek bazı insanlar için neden bu kadar zor?
1. Eylemlerini karakterlerinden ayırmakta zorlanırlar
Özür dilemek bunu yapamayanlar için büyük bir tehdittir çünkü onlara göre kötü bir şey yaptılarsa kötü insan olmalıdırlar. Eğer ihmalkarlarsa bencil ve umursamazdırlar; öte yandan eğer yanılıyorlarsa cahil ve aptaldırlar. Bu nedenle özür dilemek temel kimlik duygularına ve öz sayılarına bir tehdittir.
2. Özür dilerlerse daha fazla suçlama, tartışma ve kavgaya maruz kalacaklarından korkarlar
Çoğumuz için özür dilemek karşı taraf ile ortaya çıkmış ve çıkabilecek çatışmaları bitirmek için bir yöntemdir. Ancak özür dilemeyi reddedenler için özür dilemek daha fazla suçlama ve çatışmaya yol açabilir. Bir kez suçu kabul ederlerse reddettikleri başka suçların karşılarına getirilmesinden korkarlar.
3.Özür dileme utanç hissetmelerine neden olabilir
Özür dilemek pek çoğumuz için suçluluk kapısını açabilir ancak özür dilemeyen insanlar için suçluluktan çok daha toksik bir his olan utanç duygusunu harekete geçirebilir.
4. Özür dilerlerse tüm sorumluluğun onlara kalacağından korkarlar
Bu kişilere göre özür dilemek tüm sorumluluğu onlara göre ‘tüm suçu’ üstlenmektir. Oysa anlaşmazlıklarda iki tarafında suçu olabilir hatta genellikle böyledir. Özür dilemeyen insanlar eğer bunu yaparlarsa karşı tarafın suçlarından muaf olacağından korkarlar.
5. Duygularını kontrol edememekten korkarlar
Özür dileyemeyen insanlar için bu bir nevi gardını indirmektir ve bunun psikolojik savunmalarını zedeleyeceğinde, onlara üzüntü ve umutsuzluk hissi vereceğinden, diğer tarafa karşı savunmasız bırakacağından korkarlar. Ancak karşı tarafa açılmak hem teropötik bir şekilde kişiyi rahatlatabilen hem de güçlü bir bağ kurulmasını sağlayabilen bir durumdur.
Her ne kadar bu insanlar ile iletişimde olmak yorucu ve zor bir durum olsa da, en azından kötü niyetli olmadıklarını bilmek biraz rahatlatıcı olabilir.
Kaynak: psychologytoday.com
